Beyaz Çay


Çay tiryakilerince, Türkiye'de olduğu gibi dünya'da da siyah çay  ve  yeşil çay tanınır, oolong çayının ise görülmese de bir duyulmuşluğu vardır. Beyaz çay ise pek değil neredeyse hiç bilinmeyeni. İlk duyanlarda önce bir inanmamazlık sonra bir hayret uyanmaktadır. Siyah, yeşil, oolong ve beyaz çay çeşitleri arasında en esrarengizi en bilinmeyeni beyaz çay desek yeridir. Bu arada beyaz çayın dem renginin de diğerlerinden farklı olduğunu söylemeye gerek yok tabi..

Beyaz çayı bilen ve hala kullanmakta olan tüketicilerinde hala bir teredüt var, beyaz çayı içecekmiyim, yüzümemi süreceğim, yoksa tedavi içinmi kullanacağım?

Doğrusu üç soruya da evet cevabı vermek mümkün. Bu arada kozmetikçileri beyaz çay kullandıkları losyon ve banyo ürünleri 2002 yılından bu yana satış raflarında yerini almaya başladı.

Beyaz çay geleneksel olarak Çin'in Fujian bölgesinde yetiştirimektedir. Çin'in diğer bölgelerinde rastlanmıyor. Çok ender olarak Hindistan'ın bazı bölgelerinde ve Seylanda üretimi var. 1100 yılında İmparator Hui Tsung zamanından beri biliniyor ve sadece imparator ve yakınları için özel olarak üretiliyordu. İmparator için  beyaz çay içme keyfi Moğolların sarayını işgal ederken bile bozulmayacak  kadar önemliydi.

Dünyada yıllık beyaz çay üretimi 2.000 ton civarlarında olup siyah çay üretiminin karşısında ancak %0.1 lik  bir bölümüne tekabül etmektedir. Bu üretiminde %90'lık kısmı Çin'de gerçekleşmektedir. Beyaz Çay Çin'in Fuding, Zhenghe, Jianyang, and Songxi of Fujian Provincebölgelerinde üretilmektedir. 

Mevcut üretici ülkeler arasında  Çin, Hindistan, Kenya, Sri Lanka ve Viet Nam gelmektedir. 

Nasıl Toplanır?
beyaz çay

Beyaz çayda diğer çaylar gibi aynı çay ocağından toplanır.

Yapraklar açmadan, tamamen tomurcuk iken toplanır. Tomurcuklar tüylü, sanki beyaz saçı andırır bir görünüştedir.  Bazıları gümüşi bazıları ise altuni renktedir. Gümüş ve altın iğnelere benzerler.  Çok dikkatli ve tabiki elle hasat edilirler. Uzman bir beyaz çay toplayıcısı günde 3.000 tomurcuk toplayabilmektedir. Bu da ağırlık olarak yaklaşık 500 gram civarındadır. Kuruçaya dönüştüğünde 100 gram beyazçay elde edilebilmektedir. Bir başka ifade ile beyaz çay daki randıman %20'dir. Bu arada fiyatı hemen hemen altın gibidir, yılda en fazla bir kaç gün toplanabileceği de bir yana. Tabi bu top seviyede üretimi yapılabilecek beyaz çaylar içindir.

Her ne kadar her sürgünde bu tomurcukların toplanması mümkünse de en değerli olanı; ilk sürgünün ilk günlerinde toplananıdır. Yağmurlu havalarda ve sabah çisesinde toplanmamalıdır.

Hindistanda haftanın her günü olmak üzere Mart ayından Kasım ayına kadar  tomurcuk toplanmaktadır.

Ancak, beyaz çay yalnız tomurcuklardan olur diye bir şartta yoktur.

Beyaz çay, tomurcuk ve bir yapraktanda olur. Hatta iki yaprak ve bir tomurcuktan -ikibuçuk yaprak-  yapraktanda olur. Tabi bu çayın toplandığı sürgüne ve ülkesine göre değişebilir.



Beyaz çayı topluyor, Koyuyor sepetine, Şifa verir inşallah, Dertlilerin derdine,
Kızım nazar almasın, Çok yakışmış eline, Bir demle de bakalım, Beyaz çay lezzetine
İmdat Baş
Nasıl Üretilir?

Beyaz çay yeşil çaya benzer, üretim aşamasında çok az işlem görür ve hiç okside olmaz.

Beyaz çay üretiminde sadece iki aşama vardır, soldurma ve kurutma.

Çaylar iç mekanda serilir sadece ortamdaki doymuş havayı uzaklaştırma suretiyle ortam sıcaklığında hava ile soldurma ve ve kurutma işlemi yapılır.

Soldurma ile birlikte kurutma işlemi bir kaç günü alacak şekilde olması en idealidir. Doğal soldurma oda sıcaklığında 40-60 saat arasında gerçekleşmektedir. Soldurma sıcaklığını artırmak süretiyle bu süre kısaltılabilir. Ancak soldurma sıcaklığını 35oC üstüne çıkarmaktan kaçınılmalıdır. Oda sıcaklığının 25-35oC arasında tutulması gerekir. Soldurma da hedef yaş çay daki nem oranını %10-20'lere düşürmektir.  (14)

Düşük sıcaklıklar daha iyi sonuçlar vermektedir. 40-45oC ideal kurutma için tavsiye edilir. Kurutma işlemine nem oranı %4-5 olana kadar devam edilmelidir. Bu da 3-4 saatlik bir süreyi almaktadır. Paketleme işleminden önce bir müddet beklenmeli, bu beklenme esnasında nem oranının %5'i aşmamasına özen gösterilmelidir.

Kurutma işleminin hızlandırılması istendiğinde, sıcaklığın 80oC'yi aşmaması önerilir.

Kuruçaydaki nem oranının %5'ler seviyesinden daha düşük oranlara düşürülmemesi tavsiye edilir.

Beyaz çay eğer çok sıcak ortamda soldurulursa kırmızımsı, çok soğuk ortamda soldurulursa siyahımsı renk alır.

Sitimle şok soldurma, kuru hava  ile soldurma ve  bazende güneşte kurutmada uygulanmaktadır. Farklı sistem, serme kalınlığı ve derecelerde soldurma ve kurutma süreleri uzalıp kısalabilmektedir.

“Flowery Pekoe” “Silver needle”, “White Peony”, “Kung Mee” ve “Shou-mee”.  olarak beyaz çay Çin'de sınıflandırılmaktadır.

Ayrıca Bakınız :  Beyaz Çay Üretim Talimatı

Nasıl Demlenir Nasıl İçilir ?
beyaz çay
Genelde beyaz çay oldukça hafiftir onun için demliğe veya bardağa yeteri kadar çay eklediğinizden emin olmalısınız. Aynı çayı peş peşe olmak şartıyla üç kere demleyebilirsiniz. Ancak ilk demlemedeki 6 dakikalık süreye her bir yeni demleme için ilave 2-3 dakika eklemelisiniz.  3 gram beyaz çay (1 çorba kaşığı) ile 1 litre çay demlenebilmektedir.  Eğer  demleme süresini 1 saate kadar uzatırsanız çocukların dahi hoşlanacağı leziz ve tatlı bir içim elde edebilirsiniz.

Demde kullanılacak su 80-85oC olmalıdır. Bazı kaynaklarda demleme sıcaklığı 66-77oC olarak ifade edilmektedir.  İnsan ve çevre kaynaklı patojen mikroorganizma bulaşmasınıda göz ardı etmemek gerekir. Düşük sıcaklıklardaki demlemenin artısının ise daha fazla aroma olduğu hususuda aklınızın bir yerinde bulunsun.

Kesinlikle suyla birlikte kaynatılmaması gerekir. Diğer bir ifadeyle siyah çay için kullanılan  sudan daha düşük sıcaklıkta olmalıdır. Bir başka ifadeyle kaynamış suyu 1-2 dakika dinlendirmek gerekir.

Beyaz çayı hafifi yemeklerden sonra tercih etmelisiniz. Baharatlı yemeklerden sonra içerseniz lezzetine varamazsınız. Yeşil çayların çoğunda otsu bir tat varken, beyaz çayda kavunu  andıran hoş  bir tad vardır. İdeal dem rengi solgun sarıdır.

Eger içeceğiniz beyaz çay tek içimlik poşetler (sallama) halinde hazırlanmış ise, sadece 30-60sn arasında sıcak suda bekletilmelidir. Daha fazla bekletilmemelidir.

beyaz çay
 beyaz çay beyaz çay beyaz çay
Beyaz Çay ve Sağlık

Eğer çayı sağlık için içiyorsanız, beyaz çayla ilgilenmelisiniz. Beyaz çay  diğer çay çeşitlerine göre daha fazla etkin madde içerir. Bu ise yalnızca tomurcuklardan üretilmesinden kaynaklanmaktadır.

Çay çeşitlerine göre beyaz çayda daha az kafein vardır. Siyah çayda bir fincanda bu 40mg, yeşil çayda 20mg iken beyaz çayda 15mg'dır.

Bazı çalışmalar beyaz çayın kanser mücadelesinda yeşil çaydan daha fazla antioksidan ihtiva ettiğini ortaya koymaktadır. Bu oranın 3 misli olduğu  tespit edilmiştir.

Oregon State Universitesi Ulusal Kanser Enstitüsü araştırmacılarına göre çay kanserle mücadelede en kuvvetli potensiyele sahiptir. Araştırmacılar 29 Mart 2000'de American Chemical Society'nin ulusal bir toplantısında ilk araştırmalarını ortaya koydular.

Araştırmacılar, üretim aşaması çayın kanserle mücadelesinde bir rol oynadığını düşünüyorlar. Burada anahtar rolü polifenoller üstleniyor. Roderick H. Dashwood  polifenollerin çoğunun yeşil çay, siyah çay ve oolong çay üretiminde oksidize veya yok olduğunu belirtirken özetle:

"Teorimiz, beyaz çayın yeşil çaydan daha yüksek polifenole sahip olduğunu ve bu yüzden daha yararlı", olduğunu ileri sürmektedir. Kimyasal analiz sonuçlarını teyit etmektedir. Beyaz çay yeşil çay gibi aynı polifenolleri ihtiva etmektedir, fakat fark oran olarak daha yüksek olmasındadır. Bu da beyaz çayın kanserle mücadeleki potensiyel  gücünü artırmaktadır. Beyaz çay aslında insanları kansere karşı koruyucu bir görevde üstlenmektedir", demektedir.
 

American Society for Microbiology 104. toplantısında beyaz çay'ın bir çok hastalığa şifa verdiği konusunu artık bir kocakarı masalı değil gerçek olduğunun ispatlandığını açıklanarak: Anti fungal etkisi olan Penicillium chrysogenum ve Saccharomyces cerevisiae ihtiva ettiği, bakteri ve virüsleride inaktivite hale getirdiği, Aim, Aquafresh, Colgate, Crest ve Orajel gibi diş macunlarında antiviral ve antibakteriyal etkisinden dolayı beyaz çay ekstraktı kullanıldığı belirtilmiştir.

Dünya'da yapılmış olan birçok klinik deney, yüksek miktarda kateşin özellikle de EGCG içeren beyaz çayın bu bileşen ve diğer önemli çay bileşenleri sebebiyle insan sağlığına yararlarını şu şekilde sıralamışlardır:


KANSER ÖNLEYİCİ: Beyaz çay, kanser yapan hücrelere ve kolon, prostat, mide kanseri gibi birçok farklı kanser çeşidine karşı etkileci bir koruyuculuğa sahiptir. Antioksidanların bir grubu olan flavonoidler, kanser hücrelerinin büyümesini engeller ve yenilerinin oluşmasını önler. Bazı durumlarda beyaz çayın reçeteli ilaçlar gibi çalıştığı ve fakat hiçbir yan etkisi de olmadığı tesbit edilmiştir. Kanser önleici özelliğinden faydalanabilmek için günde 3 fincan içilmesi tavsiye edilmiştir.

DÜŞÜK KAN BASINCI : Çalışmalar, beyaz çayın kanı sulandırdığını ve atardamar fonksiyonlarını düzenlediğini göstermiştir. Yüksek kan basıncını düşürmeye ve sağlığı korumaya yardımcı olur. Beyaz çay, güçlü ve sağlıklı kan damarlarının gelişimine yardımcı olarak felcin tahribatına karşı koruyucu etki gösterir.

DÜŞÜK KOLESTEROL : Diğer bir antioksidan grubu olan kateşinlerin kolesterolü düşürdüğü bulunmuştur ve beyaz çay bu bileşenlerce zengindir. Kolesterol bir çeşit yağdır ve sağlık için gereklidir.Vücutta iyi kolesterol ve kötü kolesterol diye iki gruba ayrılır ve beyaz çay, kötü kolesterolü düşürürken, iyi kolesterolü yükseltir.Bu da damar sertleşmesinin ve damar tıkanıklığının önlenmesine yardımcı olur.

ANTİBAKTERİYAL & ANTİVİRAL ETKİYE SAHİPTİR: Beyaz çay bakteri ve virüslerin doğal yok edicisidir. Beyaz çayda bol miktarda bulunan antioksidanlar, yaygın hastalıklara ve istilacı çeşitlere karşı koruma sağlayarak tüm bağışıklık sistemini güçlendirir. Genel soğuk algınlığı ve gribe karşı korunmaya yardımcı olur ve HIV belirlilerini hafifletebilir.

KALBİ KORUR: Beyaz çay kanı sulandırarak, kan basıncını düşürerek ve kolesterolü düşürerek kalbi ve tüm dolaşım sistemini korur. Araştırmacılar, günde 2 fincan veya daha fazla çay içenlerde, kalp krizinden ölümlerin içmeyenlere göre %50 daha az olduğunu tesbit etmişlerdir. Beyaz çay tam anlamıyla kalbi güçlendirici etkiye sahip olağanüstü bir içecektir.

KEMİKLERİ GÜÇLENDİRİR: Çalışmalar, düzenli olarak çay içenlerin kemik yoğunluğunun çok yüksek olduğunu ve çay içenlerin içmeyenlere göre çok daha güçlü kemik yapısına sahip olduğunu göstermektedir. Beyaz çay ayrıca romatizma ve osteoporoz hastaları için çok faydalı etkilere sahiptir.

SAĞLIKLI DİŞ VE DİŞ ETLERİ SAĞLAR: Beyaz çay, dişleri daha güçlü ve sağlıklı yapan az miktarda florid ve diğer besin elementlerini içerir. Ayrıca plak, diş çürümesi ve kötü nefes kokusuna sebep olan bakterileri de öldürür.

SAĞLIĞA YARARLI DİĞER ETKİLERİ: Beyaz çayın daha birçok yararları vardır. Kan şekerini düşürür ve diyabetin belirtilerini hafifletir. Stresi azaltır ve enerji sağlar. Çalışmalar, çayın metabolizmayı hızlandırdığını, vücuttaki fazla yağın yakılmasını teşvik ettiğini fakat dengeli diyet ve düzenli egzersiz ile bu fazlalıklardan kurtulmanın daha iyi olacağını önermiştir.Bunlara ilaveten kilo verme programınızda beyaz çaya da yer vermeniz uygun olabilir.

Şimdiye kadar beyaz çayın vücuda geniş ölçüde etkisi olduğu ve sağlığımıza birçok faydası bulunduğu ifade edilmiştir.Bu nedenlerle hastalık ve düzensizliklerden korunmada çok etkili bir güçtür.

Diğer birçok sebebi olmasına karşın, endüstriyel dünyada ölümlerin başlıca sebebi olan kalp hastalıkları, felç ve kansere karşı beyaz çay koruyucudur. Hastalıkların belirtilerini hafifletir ve iyileşmeyi teşvik eder. Beyaz çay kemikleri ve dişleri olduğu gibi dolaşım ve bağışıklık sistemlerini de güçlendirir ve sağlıklı bir cilt oluşturur.

Beyaz Çay ve Güzellik

Gıda, sağlık ve kozmetikde yeni yeni popüler olmaya başlamıştır. Yaşlanma, kırışıklık ve sarkmalara karşı kullanılmaktadır. Cilti kuvvetlendirici, yeni cilt hücre yetişmeyi destekleyicidir. Çevre ve günlük cilt yıpranmalara karşı cildi koruyucudur. Pürüzsüz ve yumuşak bir deri oluşumunda etkin rol oynar.

Beyaz çay dünyada gençlik aşısı olarak adlandırılıyor ki bu unvanı sonuna kadar hak ediyor. İçeriği ile kolajen yıkımını sınırlandıran beyaz çay, cilde esneklik veren elastin maddesinin yıkımını önlüyor, sıkı ve esnek cilt oluşumunu destekliyor.

Böylece yaşlanmaya karşı savaşımızda en büyük yardımcılarımızdan biri oluyor. Esnek ve daha sıkı bir cilde sahip olmak istiyorsanız günde üç bardak beyaz çay tüketmenizi öneriyoruz.

Beyaz çay, serbest radikalleri bloke ederek cildi korur ve bazı hasarların telafisine yardımcı olur.
Diğer Çaylarla Farkı


 Eğer okların yönünde özelliğin çoğaldığını varsayarsak,

Kafein oranı:             Beyaz Çay ---->  Yesil Çay ----> Siyah Çay

Antioksidan oranı:     Beyaz Çay <---- Yesil Çay <---- Siyah Çay

Beyaz çay, bütün çay çeşitleri içerisinde kafein oranı en dusuk, antioksidant (hastalıklara karsı savasan enzimler ve bileşikler) oranı ise en yuksek olanıdır. Ayrıca yine bütün bu çay çeşitleri içerisinde en az kimyasal ve mekanik sürece maruz kalmış olan çay çeşididir.

Beyaz çay öyle kiloyla satılmıyor. 1/4 libre ağırlıktaki (113 gram) özel ambalajlarda kalitesine göre 15-30 $ arasında satılıyor, kilogram olarak fiyatı kalitesine ve gramajına göre kiloda 500$ ve daha üst seviyelere kadar çıkabilmektedir. Bu fiyat üretim aşmaları ve tomurcukların toplandığı devreye buçuk yaprak ilaveleri ve taşıdıkları kalite değerlerine göre 100-150 dolar seviyelerine kadar düşebilmektedir.

Beyaz çayın demlendikçe her seferinde dahada tatlanan çeşitleride bulunmaktadır.

Alıcıların çay alırken dikkat etmeleri gereken husus likörün rengidir. Eğer likör yeşil ise yeşil çaydır. En önemli nokta ucuz ise muhtemelen beyaz çay değildir.

Düşük derecede olanlar, Pai Mu Dan,  Kung Mei, Sow Mei) büyük ve kaba yapraklardan yapılır. Üretim aşamaları tomurcukla  yapılan beyaz çay üretimi ile aynıdır.

Herhangi bir çay üreticisi ülkede beyaz çay üretilebilinir. Bu ürün ve proses aşamalarıyla sağlanabilinir. Çayın değeri ihtiva ettiği tomurcuk miktarı, yaprağın görünüşü, likörün kalitesi ve rengine bağlıdır.


Türkiye'de Beyaz Çay

Türkiye de ilk Beyaz Çay deneme amaçlı olarak1 Mayıs 2005 tarihinde Çay Araştırma Enstitüsünde  yalnızca tomurcuklardan üretilmiştir. Beyaz çaylardaki ekstrakt değerleri %46-47 arasında tespit edilmiştir. Ancak bu çalışma deneme amaçlı olarak kalmış, devamlılığı sağlanmamış, ne üreticiye ne de piyasaya yansımamıştır. Özel sektör olarak;  Neşe çay tarafından yine labotatuar şartlarında cüzi miktarda üretilen beyaz çay 2012 yılında piyasaya sürülmüştür.

Dünya da ki çay üretimi içinde ancak binde birlik bir orana sahip olan beyaz çay üretiminde artık ülkemizde yerini almalıdır.

Beyaz çayı sallama posetler halinde piyasaya sürecekler için, kimyasal yontemlere tabi  tutulmadan doğal renklerinde ve dokularında sunulması öneriliyor. Bu kadar sağlıklı bir çayı oksidasyonla beyazlatılmış poşetlerde sunmak kendi içerisinde celişkili ve yazık olacağı belirtiliyor.

Beyaz çay tiryakilerince sakın sakın deniliyor, doğal kavun oraması dışında bu çay piyasaya sunulmasın deniliyor. Emeklere yazık olacağı, bu çayın doğallığıyla satışa sunulması halinde çok büyük başarı getireceği ifade ediliyor.
Çaykur bu yıl ilk kez üreticilerinden beyaz çay üretmek için ilk kez tomurcuk alımlarına başladı, 29 Nisan 2014 Salı günü düzenlenen basın toplantısında: 1 kilo yaşçay tomurcuğu fiyatı 300 TL olarak açıklandı.

Konuyla ilgili olarak Çaykur Genel Müdürlüğü’nde bir açıklama düzenleyen Çaykur Genel Müdürü İmdat Sütlüoğlu, "Beyaz çay üretimi ile ilgili çalışmalar devam ediyor. Üreticilerimizin topladığı çay tomurcuklarını almaya başladık. Beyaz çay, çay filizinin açmamış olan en üst tomurcuğundan yapılıyor. Bunu sepetlerin içinde toplayacağız, ezmeyeceğiz, zedelemeyeceğiz. Tomurcuğun açarak yaprağa dönüşmemiş olması gerekiyor. Açmamış tomurcuklar toplanacak. Bunu titizlikle toplayıp zarar vermeden alım noktalarına ulaştırılacak. Hava Yağmurlu iken toplanmayacak. Hava güneşliyken tek tek toplanacak. Bu altın gibi değerli bir ürün. Üreticilerimiz tomurcuk topladıktan sonra kalan yaprakları yine toplayıp bize satabilecekler. Bunu üretip, paketleyip piyasaya süreceğiz. Bu bir ilaç. Bir kişinin günde bir kilo tomurcuk toplaması mümkün. Kilosunu 300 TL'den alacağız. Bu aileler için yeni bir ek gelir olacak. Ücretler üreticilerimize peşin olarak ödenecek. Vatandaşlarımızdan bu fırsatı değerlendirmelerini istiyoruz" dedi.

Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü 30 Nisan 2014 Çarşamba günü "Yaş Çay Tomurcuğu Alım Talimatı"nı yayınlayıp yaş çay fabrikalarına beyaz çay  üretilebilmesi için yaş çay tomurcuğu alımlarına başlanması yolunda yazılı talimat gitti.

Teşekkürler Sayın İmdat Sütlüoğlu, yaş çay üreticisine bir ekmek kapısı açtınız, çayı bölgeye Zihni Derin getirdi, beyaz çayı'da İmdat Sütlüoğlu getirdi denilenecek, o nasıl unutulmadıysa siz de unutulmayacaksınız, teşekkürler.

Evet... beyaz çay beyaz çay denildiğinde dediğimizde bir masal bir rüya gibi gelirdi dinleyenlere, yaşçay tomurcuğunun fiyatını 300 TL/kg olarak açıklayınca hepsi birer gerçek oldu, teşekkürler teşekkürler  teşekkürler.

Çaykur ve iki özel firma tarafından başlatılan uygulama ile tomurcuk olarak bilinen çayın üst filizleri üreticiler tarafından elle toplandı ve elde edilen tomurcuklardan 2014 yılında Çaykur 370, özel sektör firmaları ise 70 kilo olmak üzere 440 kilo beyaz çay üretti.


Beyaz çay alabilmek için 2014 yılında Çaykur ve Rize Ticaret Borsası’na bine yakın başvuru yapıldı.

İki özel sektör kuruluşu ürettiği 70 kilo beyaz çayı satışa çıkardı. 2014 yılı itibariyle Rize Ticaret Borsası’na başvuran 200 kişiden talebi karşılanan 60 kişiye kilosu 1.100 ile 1.250 dolar arasında değişen fiyattan 70 kilo beyaz çay satışı gerçekleştirildi.

Çaykur ise ürettiği beyaz çayı "Beyaz İksir - Beyaz Çay olarak" 20 gramlık ambalajlarda kilosu 4.000 TL'den 4 Mart 2015 tarihinde  internet üzerinden satışa sundu.


Beyaz Çay Üretim Miktarlar (Kg)

2014
 2015
 2016
 2017
 2018
 2019
 2020
 2021
Çaykur
 370
 207
 129
 209
 220
 68
 46
Özel Sektör
 70
 160
 150
 250



Toplam
 540
 367
 279
 459





Yaş Çay Tomurcuğu Fiyatları   TL/Kg
Yıllar
 2014 2015 2016 2017
 2018
 2019
 2020
 2021
 2022
TL/ KG
 300
 350
 400 500
 575
575
 600
 1000

... ve bir beyaz çay toplama sepeti


Muammer DEMET

Faydalanılan Kaynaklar